Porodična penzija predstavlja značajnu finansijsku podršku za studente koji su izgubili roditelje. Porodična penzija omogućava mladima da nastave svoje obrazovanje uprkos teškim okolnostima. Ovaj članak detaljno objašnjava uslove, procedure i važne aspekte vezane za ostvarivanje prava na porodičnu penziju za studente.
Uslovi za ostvarivanje prava na porodičnu penziju
Studenti visokoškolskih ustanova imaju pravo na porodičnu penziju do završetka školovanja, ali najkasnije do navršene 26. godine života. Važno je napomenuti da Zakon o penzijskom i invalidskom osiguranju ne pravi razliku između redovnog i vanrednog školovanja, niti između privatnih i državnih visokoškolskih ustanova.
Da bi ostvarili ovo pravo, studenti moraju redovno dostavljati potvrde o školovanju PIO fondu. Ove godine, rok za dostavljanje dokumentacije je 22. oktobar. Ukoliko se potvrde ne dostave na vreme, može doći do privremene obustave isplate penzije.
Procedura dostavljanja potvrda o školovanju
Potvrde o školovanju moraju sadržati sledeće informacije:
- Podatke o identitetu studenta
- Informacije o obrazovnoj instituciji koja izdaje potvrdu
- Školsku godinu na koju se potvrda odnosi
- Status studenta u toj školskoj godini
- Jedinstveni matični broj roditelja po kome se koristi pravo na porodičnu penziju
Studenti imaju dve opcije za predaju potvrda:
- Lično na šalteru filijale koja isplaćuje porodičnu penziju
- Poštom, kao preporučena pošiljka, na adresu nadležne filijale
Iznos porodične penzije i broj korisnika
Prema podacima PIO fonda za jul 2024. godine, prosečan iznos porodične penzije iznosi približno 37.000 dinara. Ovu vrstu penzije prima oko 325.450 korisnika u Srbiji. Važno je napomenuti da se iznos porodične penzije određuje u procentu penzije koja bi pripadala preminulom osiguraniku, i to:
- 70% za jednog člana porodice
- 80% za dva člana
- 90% za tri člana
- 100% za četiri ili više članova
Nasleđivanje porodične penzije
Pravo na nasleđivanje penzije preminulog osiguranika imaju određeni članovi porodice, uključujući bračnog i vanbračnog partnera, decu i roditelje, pod uslovom da ispunjavaju zakonom propisane kriterijume. Zakon o penzijskom i invalidskom osiguranju definiše specifične uslove za svaku kategoriju potencijalnih naslednika.
U slučaju smrti osiguranika ili korisnika penzije, članovi porodice mogu ostvariti pravo na porodičnu penziju ako je preminuli:
- Bio korisnik starosne ili invalidske penzije
- Ispunio uslove za penziju
- Navršio najmanje pet godina staža osiguranja
Poseban slučaj predstavlja situacija kada je uzrok smrti povreda na radu ili profesionalna bolest. U takvim okolnostima, članovi porodice stiču pravo na penziju bez obzira na dužinu staža osiguranja preminulog.
Specifični slučajevi porodične penzije
Zakon predviđa posebne odredbe za određene kategorije korisnika porodične penzije:
Deca bez oba roditelja imaju pravo na dve porodične penzije - jednu po svakom roditelju. Međutim, ukupan iznos ne sme preći zakonom određen najviši iznos penzije.
Roditelji preminulog osiguranika (uključujući očuha, maćehu i usvojioca) mogu ostvariti pravo na porodičnu penziju ako ih je preminuli izdržavao do svoje smrti. Dodatni uslovi uključuju:
- Navršenih 65 godina života za muškarce
- Navršenih 60 godina života za žene
- Potpunu nesposobnost za rad
Izmene zakona i postupanje u slučaju smrti korisnika
Od 1. januara 2024. godine stupile su na snagu izmene i dopune Zakona o penzijskom i invalidskom osiguranju, koje se odnose i na nasleđivanje porodične penzije. Ove promene imaju za cilj da preciznije regulišu postupak u slučaju smrti korisnika penzije.
U slučaju smrti penzionera, iznosi penzije i novčane naknade pripadaju do poslednjeg dana u mesecu u kojem je korisnik preminuo. PIO fond naglašava da je banka obavezna da iznose penzija ili novčanih naknada, koji su isplaćeni nakon tog dana, vrati Fondu na njegov zahtev. Banka ne može iz tih iznosa namirivati svoja eventualna potraživanja prema korisniku prava.
Zaključno, porodična penzija predstavlja važan oblik socijalne zaštite za studente i druge članove porodice preminulih osiguranika. Redovno dostavljanje potrebne dokumentacije i poznavanje zakonskih odredbi ključni su za nesmetano ostvarivanje ovog prava.